Hoe langer kinderen les krijgen in hun moedertaal, hoe beter zij presteren op school. Bovendien leren zij hun eigen cultuur beter kennen en waarderen. Dat bleek tijdens een discussieavond over intercultureel meertalig onderwijs op 31 juli 2013. In het Venezolaans Cultureel Instituut in Paramaribo verdiepten dorpshoofden, onderwijskundigen en andere belangstellenden zich in manieren om cultuurbehoud te combineren met betere kansen voor inheemse kinderen. Onder de aanwezigen was de Venezolaanse ambassadeur in Suriname. De avond was georganiseerd door de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden (VIDS), die daarmee vooruitliep op de Dag der Inheemsen op 9 augustus.
Uitdagingen
VIDS-voorzitter Lesley Artist heeft tijdens de discussieavond bevestigd dat meertalig intercultureel onderwijs prioriteit geniet, maar ook een grote uitdaging vormt. Zo vroeg hij zich af of er voldoende gekwalificeerde leerkrachten kunnen worden opgeleid die de eigen taal en cultuur beheersen én bereid zijn om in hun eigen dorp te werken. Hij wees op de slechte staat van veel scholen en onderwijzerswoningen. Deze omstandigheden stimuleren leerkrachten niet om te gaan werken in de dorpen van herkomst.
Inheems Onderwijsfestival
In Suriname zijn al eerder activiteiten geweest om inheemse kinderen bewuster te maken van de waarde van hun eigen cultuur en tradities. Zo is er in 2008 een Inheems Onderwijsfestival georganiseerd in Beneden-Marowijne. Meer dan driehonderd kinderen namen deel aan workshops in traditionele vaardigheden. Van hun ouders en grootouders leerden de kinderen vaardigheden als cassave bakken en dakbedekking vlechten. Ook bekwaamden zij zich in de vervaardiging van sieraden, schouderdoeken, aardewerk en houtsnijwerk.
Belize en Ecuador
In Belize helpt intercultureel meertalig onderwijs bij de beperking van het aantal dropouts. Mayaleiders namen het initiatief tot IMO om de armoedecyclus te doorbreken waarin inheemse volken van Belize zich bevinden. Jongeren kregen de waarden, vaardigheden en kennis mee uit hun eigen Mayacultuur. Ook zijn ze voorbereid op het ondernemerschap. Tijdens de discussieavond is een documentaire vertoond die liet zien dat deze jongeren beter opgewassen zijn tegen de uitdagingen van de moderne wereld. Ook in Ecuador zijn goede resultaten geboekt met meertalig intercultureel onderwijs.
Eigen taal onderdeel van identiteit
Tijdens de discussieavond zijn de mogelijkheden besproken om Kari'na, Lokono en andere bedreigde Surinaamse inheemse talen en hun dialecten te behouden. Op een vraag vanuit het publiek of het Sranan niet de inheemse talen zou moet vervangen, kwamen veel afwijzende reacties. De eigen taal is onderdeel van de identiteit. Inheemse talen zijn bovendien de oudste talen van Suriname, dus waarom zouden deze talen plaats moeten maken voor een andere taal? Surinamers moeten juist trots zijn op de grote diversiteit aan talen. De kennis die besloten ligt in deze talen, zoals op het gebied van biodiversiteit en medicinale planten, kan benut worden voor de verdere ontwikkeling van het land.
Foto: directeur van de Rutu Foundation, Ellen-Rose Kambel (links), geeft uitleg over de verschillende vormen van tweetalig onderwijs die er zijn. Rechts: de voorzitter van de VIDS, Lesley Artist.